برهان‌الدین محمود بن احمد آلبرهانبرهانالدین محمود بن احمد، فقیه، محقق و پیشوای دینی و سیاسی آل‌برهان می‌باشد؛ این خاندان، خاندانی روحانی و سیاسی در ماوراءالنهر و بخارا در سده ۶ و ۷ق/۱۲ و ۱۳م بوده است. ۱ - معرفی اجمالیبرهانالدین محمود بن احمد: (د ۵۷۰ق/۱۱۷۴م)، فقیه، محقق و پیشوای دینی و سیاسی است. وی از نظر علمی از پرآوازه‌ترین افراد خاندان آل‌برهان است. محمود بن احمد مانند دیگر پیشوایان دینی و سیاسی آل‌برهان برکشیده قراختاییان به مقام سیاسی و مذهبی ماوراءالنهر و بخارا بود و بدین‌جهت او نیز برای قراختاییان مالیات گرد می‌آورد و خود باجگزار آنان بود. با اینکه دارای مقام سیاسی بود. جایگاه بلند علمی ویژه‌ای داشت چنانکه او را «دریای متلاطم دانش» می‌خواندند. ۲ - آثارمحمود را آثار ارزنده‌ای نیز بود که برخی را بدین‌گونه بر شمرده‌اند: ۱. محیط برهانی، در فقه .۲. ذخیرةالفتاوی مشهور به الذخیرةالبرهانیه، مجموعه‌ای است از فتاوای حسام‌الدین عمر و خود وی. ۳. التجرید. ۴. تتمةالفتاوی. ۵. شرح‌الجامع‌الصغیر. ۶. شرح‌الزیادات. ۷. شرح ادب‌القضا. ۸. الفتاوی. ۹. الواقعات. ۱۰. الطریقةالبرهانیه. ۳ - منبعدانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «آل برهان»، ج۱، ص۳۸۳. |